Joop Visser - Morgen Komt de Vuilnisman

Opa kijk ik vond op zolder #6

Maak ik weer eens een wandeling door de vergetelheid en tref ik daar een compleet witte plaat aan met daar op enkel de tekst ‘Morgen komt de Vuilnisman’ dan is mijn interesse direct gewekt. Wat is dit voor plaat? Wie heeft ‘m gemaakt? En, vooral, hoe zal het klinken? Het woord ‘Joop’ op de rechter bovenhoek van de cover vertelt ons niet veel meer. Laten we eens luisteren. Tsja, beste lezer, wat schetst mijn verbazing? Onmiskenbaar de klanken van een oudere Jaap Fischer. Ik vind het een beetje moeilijk in te schatten of Jaap Fischer tot de vergetelheid behoort. Bij mijn weten heeft hij nooit écht een hit gehad, maar zijn twee plaatjes uit de jaren ’60 waren toch behoorlijk succesvol. Echt verdwenen is Jaap nooit, menig leeftijdsgenoot kent zijn naam nog wel. Zelf maakte ik voor het eerst kennis met Fischer op de middelbare school, toen een vriend van mij ‘Suzanne’ afspeelde en vertelde dat zijn vader met vakantie altijd bandjes van Fischer in de auto afspeelde.

Jaap Fischer is een beetje de Velvet Underground van de Nederlandse tekstdichterij. Electronicalegende Brian Eno zei ooit over de Velvet Underground dat, hoewel het debuut album van de band slechts 30.000 keer over de toonbank ging, ieder van die dertigduizend kopers geïnspireerd zijn eigen band begon. Zo is het ook een beetje voor Fischer. Menig kleinkunstenaar in spe luisterde op zijn studentenkamer naar ‘Het Ei’ en ‘Jan Soldaat’. Waar het duo Lennart Nijgh en Boudewijn de Groot wellicht het meest bekend zijn onder Fischer’s spirituele opvolgers, vertelde Lucky Fonz III een paar jaar geleden nog enthousiast over de invloed die Fischer op hem had gehad.

Fischer verdween plots van de radar halverwege de jaren ’60, maar dook zo’n tien jaar later weer op onder de naam Joop Visser. Vanaf de jaren ’80 begon hij zijn eigen platen uit te geven, waaronder Morgen Komt de Vuilnisman uit 1986. Mijn gebruikelijke vrijheid om lekker subjectief de digitale pen als steek- of als streelwapen te hanteren, wordt door de cultstatus van Fischer toch erg beperkt. Wat kan ik zeggen? Het is Jaap Fischer! Als we nu Joop Visser horen dan denken we terug aan die nummers waar we, om wat voor een reden dan ook, warme herinneringen hebben. Nieuw materiaal draagt niet zoveel bij maar doet ook niet af aan die status. Het is onmogelijk dit te luisteren zonder gewoon blij te worden van het feit dat je naar dé Jaap Fischer zit te luisteren.

Zie hier de tragiek van de cultheld. De pakweg twintig nummers die Jaap in zijn studententijd de ether in wierp, zijn fundament geworden van een voetstuk waar hij nooit meer vanaf komt. Hoewel interviews en dergelijken ons vertellen dat Jaap Joop werd omdat hij nooit de bekendheid ambieerde die hij in de jaren ’60 begon te krijgen, kunnen we meer breed redeneren dat zijn gedaanteverwisseling wellicht te maken heeft gehad met een poging nieuw materiaal te maken zonder aan zijn oude repertoire vast te zitten. Dat lijkt, wat mij betreft, onmogelijk. Een luisteraar onbekend met Joop Vissers vorige leven zal deze plaat aanhoren en denken ‘aardig, niet heel denderend, maar zeker ook niet verkeerd’ maar voor de ingeweiden is objectief proberen te luisteren naar Morgen Komt De Vuilnisman als het klassieke beeld van de huisvrouw die met de stofzuiger het zicht op de TV blokkeert: hoe erg we het ook proberen, we kunnen er niet langs kijken.

Moeten we aldus Morgen Komt de Vuilnisman redden uit de vergetelheid? Het maakt niet zoveel uit. Visser is als Fischer dermate invloedrijk geweest dat hij nooit écht toegang heeft gekregen tot de poorten van de vergetelheid, hoe erg zijn latere werk ook direct Start heeft gepasseerd zonder 200 gulden te ontvangen. Dat latere werk kunnen we met plezier luisteren, te meer omdat het nog steeds dezelfde karakteristieke klanken zijn, maar het is niet ‘Suzanne', het is niet ‘De Monniken’ en het is zeker niet ‘Het Veerse Gat’. Het voetstuk waar Fischer nog steeds op staat, werpt een schaduw waar zelfs hij zelf, ook met een andere naam, niet aan kan ontsnappen.

Oordeel

Omslag:

1 Jaap Fischer

Inhoud:

5 echte Jaap Fischers

Oordeel zelf