Tol Hansse - Moet Niet Zeuren

Opa kijk ik vond op zolder # 21

©1978 CNR

Als je ooit van Tol Hansse gehoord hebt dan is dat vermoedelijk vanwege zijn enorme hit “Big City”. De single bracht in 1978 twaalf weken door in de top 40 en werd alleen van de nummer 1 plaats afgehouden door “Denis” van Blondie. Hansses debuutalbum Tol Hansse Moet Niet Zeuren opent met dit pronkstuk en – het mag gezegd worden – het refrein is erg catchy. De kans dat het refrein (“Biiig City, Biiiig City, Bigbig City, You’re So Pretty”) in je hoofd gaat zitten is behoorlijk. De kans dat de rest van de tekst in je hoofd gaat zitten is beduidend minder groot. Die voelt, vooral in uitvoering, eerder als een soort plichtmatige opvulling. Een lied heeft nu eenmaal coupletten nodig, maar eigenlijk is het hele publiek armenzwaaiend aan het afwachten tot het moment waarop iedereen weer “Biiiiiig City” kan meeroepen. De coupletten van “Big City” zijn aldus een beetje als een sneetje casino wit: een vehikel voor beleg, aangezien het geen cachet geeft de pindakaaspot met een blote lepel te lijf gaan.

Dat wil overigens niet zeggen dat Hansse niet probeert leuke teksten te schrijven. Als we met iets meer detail naar de teksten op Tol Hansse Moet Niet Zeuren kijken dan zien we een soort Jan van Haasteren puzzel aan typetjes en taferelen. Hier is een klein greepje uit het repertoire op Tol Hansse Moet Niet Zeuren:

Uit “Big City”

Hare Krishna's op de dam

Douwen in je hand een brieffie

Hoe je happy leven kan

Zo te zien en volgens mij

Zijn ze zelf niet zo blij

Of deze uit “Ome Jaap z’n Neus is blauw”:

Ome Jaap z'n vrouw heet Jet

Die heeft haar teveel aan vet

In een groot korset geplet

Wellicht is het wat bot om deze teksten te omschrijven als een slap plakje witbrood. Vooruit, ik wil best toegeven dat de plaat niet verstoken is van grappige vondsten. Het zijn doorgaans niet vondsten die getuigen van uitbundig creatief vernuft, maar er zit plezier achter. Bovendien dwingen de de teksten min of meer af dat we ze niet super kritisch beoordelen. Dat ieder couplet van “Big City” eindigt met “Amsterdam holadijee” zou voldoende indicatie moeten zijn dat we hier te maken hebben met nummers in het genre “volkse lol”, niet met Max Havelaar. Niettemin zijn de dichterlijke talenten van Hansse zelfs binnen dit genre niet bijster indrukwekkend. Dit is het best te illustreren met het refrein van het nummer “Met z’n allen op een bol”, dat als volgt klinkt:

Met z’n allen op een bol

En die bol die zit zo vol

Alle mensen wat een lol

Straks dan draait het zooitje dol

Maar goed, we kunnen Tol Hansse Moet Niet Zeuren een gebrek aan taalkundige diepgang enigszins vergeven, het is niet alsof de plaat pretendeert meer te zijn dan het is.

Lastiger te vergeven is het stemgeluid van Hansse, dat klinkt als een atonale kruising tussen Paulien Cornelisse en Kees Torn. Mocht u dat niets zeggen, stelt u zich dan een hoge stem voor die achterin de keel gevormd is maar evengoed een rollende ‘r’ heeft. Hansse lijkt zich er bovendien van bewust dat hij niet zuiver kan zingen en kiest er op de meeste nummers voor te praten op de muziek. Dat is een wijs besluit, alhoewel Hansse hierbij de haast verlegen energie heeft van een vrijwilliger die bij het lokale open podium zijn tekst van een briefje afleest. Na het luisteren van de complete langspeelplaat was ik behoorlijk moe, ik had een beetje het gevoel alsof ik uit beleefdheid bij dat open podium was blijven zitten terwijl ik het na twee nummers wel gezien had.

Nederland was in 1978 zeker niet moe van Tol Hansse. Integendeel, Tol Hansse Moet Niet Zeuren leverde de zanger een Zilveren Harp, een Edison en een platinaplaat op. Opmerkelijk genoeg werden de kenmerken van de plaat die ik zojuist beschreef destijds wel erkend maar gezien als charmant. Zo vond het Algemeen Dagblad Hansses “kreupele sinterklaasrijmpjes” gezongen door “een stem om cokes mee te kloppen” (een onprettige stem), waarbij “je gaat twijfelen of het serieus bedoelt is,” toch “ondanks alles best leuk om naar te luisteren”. De Telegraaf was eenduidiger en sprak van “een nieuw talent met grote mogelijkheden”.

Met die grote mogelijkheden viel het helaas voor Hansse wel mee. Volgens zijn muzikale compagnon Claus van Mechelen werden er van Tol Hansse Moet Niet Zeuren iets minder dan 400.000 platen verkocht, van Hansses tweede plaat 14.000, van de derde 4.000 “en de vierde plaat is door vrijwel niemand aangeschaft”. Tol Hansse verloor zijn publiek ongeveer net zo snel als hij het vergaarde. Niettemin bleef hij tot een paar jaar voor zijn dood in 2002 optreden, daarbij altijd beginnend en eindigend met zijn grote hit “Big City”. In zijn necrologie schreef De Volkskrant dat Hansse “zonder enige gêne” toegaf dat hij in het verleden was blijven hangen. Dat hij dat eerlijk toegaf geeft toch wel weer begrip voor de eigenzinnige charme die recensenten in de jaren ’70 in Hansse zagen. Evengoed mag Tol Hansse Moet Niet Zeuren, wat mij betreft, eveneens in het verleden blijven hangen.

Oordeel

Omslag:

2 bussen spuitverf

Inhoud:

2 plakjes witbrood

Oordeel zelf